قفل شدن زانو حالتی است که در آن زانو به‌طور ناگهانی قادر به خم و راست شدن طبیعی نیست و فرد احساس می‌کند که زانو در یک وضعیت ثابت قفل شده است. این مشکل می‌تواند ناشی از دلایل مختلفی باشد، مانند آسیب به منیسک، پارگی یا کشیدگی رباط‌ها، التهاب مفاصل (آرتریت) یا تشکیل استخوان‌های زائد یا خار استخوانی یا ستئوفیت.
قفل شدن زانو معمولاً با درد، تورم و محدودیت حرکت همراه است و می‌تواند به‌طور موقت یا دائم رخ دهد. درمان این حالت به علت ایجاد آن بستگی دارد و ممکن است شامل روش‌های غیرجراحی مانند استراحت، داروهای ضدالتهابی و فیزیوتراپی یا جراحی برای اصلاح آسیب‌های ساختاری زانو باشد.
قفل شدن زانو یکی از مشکلات شایع در مفاصل است که می‌تواند بر فعالیت‌های روزمره و کیفیت زندگی تأثیر بگذارد. این مشکل به دو نوع “قفل شدن مکانیکی” و “قفل شدن کاذب” تقسیم می‌شود. در این مقاله به بررسی علت‌های قفل شدن زانو و روش‌های موثر درمان آن پرداخته‌ایم.
دکتر جعفر سلیمانپور فوق تخصص جراحی زانو در ترکیه و ایران
تفاوت قفل شدن واقعی و قفل شدن کاذب زانو
قفل شدن زانو به دو نوع واقعی و کاذب تقسیم می‌شود. در قفل شدن واقعی، زانو به دلیل وجود جسمی در مفصل (مانند تکه‌ای از مینیسک پاره شده) نمی‌تواند به درستی حرکت کند. اما در قفل شدن کاذب، علت مشکل معمولاً اسپاسم‌های عضلانی یا التهاب مفاصل است که حرکت زانو را محدود می‌کند.
علائم قفل شدن زانو
درد و ناراحتی
یکی از اصلی‌ترین علائم قفل شدن زانو، درد شدید در ناحیه زانو است که ممکن است با هر حرکت تشدید شود. این درد می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی در فرد شود و از انجام فعالیت‌های روزمره جلوگیری کند.
ناتوانی در حرکت طبیعی زانو
افرادی که دچار قفل شدن زانو هستند، معمولاً نمی‌توانند زانوی خود را به طور کامل خم و راست کنند. این موضوع می‌تواند به طور ناگهانی یا به تدریج اتفاق بیافتد و در موارد شدید نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد.
علت‌های قفل شدن زانو
تاثیر التهاب مفاصل (آرتریت) در قفل شدن زانو
التهاب مفاصل یا آرتریت یکی از عوامل شایع در قفل شدن زانو است که بیشتر در افراد مسن یا افرادی که سابقه التهاب مفاصل دارند، دیده می‌شود. در این حالت، مفصل زانو دچار التهاب، تورم و سفتی می‌شود که باعث محدودیت حرکت و درد در هنگام خم و راست کردن زانو می‌گردد. این التهاب می‌تواند به تدریج به غضروف‌های مفصل آسیب برساند و باعث ایجاد اصطکاک غیرعادی بین استخوان‌ها شود.
نتیجه این فرآیند، قفل شدن زانو به دلیل کاهش فضای مفصلی و تجمع مایعات التهابی است. درمان التهاب مفاصل معمولاً شامل داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی و در برخی موارد تزریق کورتیکواستروئید است تا التهاب کاهش یابد و عملکرد زانو بهبود پیدا کند.
آسیب به رباط‌ها و تاثیر آن در قفل شدن زانو
آسیب های رباطی زانو، به ویژه آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL) و رباط جانبی، یکی دیگر از عوامل مهم در قفل شدن زانو است. رباط‌ها نوارهای محکمی از بافت همبند هستند که وظیفه تثبیت مفصل زانو و حفظ تعادل آن را دارند. هنگامی که یکی از رباط‌های زانو در اثر ضربه، کشیدگی بیش از حد یا پیچ‌خوردگی آسیب می‌بیند یا پاره می‌شود، زانو ناپایدار شده و ممکن است دچار قفل شدن شود.
این حالت معمولاً با درد شدید، تورم و محدودیت حرکت همراه است. پارگی رباط‌ها باعث ایجاد ناهماهنگی در مفصل و فشار غیرطبیعی بر ساختارهای دیگر زانو می‌شود که می‌تواند منجر به قفل شدن و از دست رفتن کنترل حرکت زانو گردد. درمان این آسیب‌ها شامل استراحت، فیزیوتراپی و در موارد شدیدتر، جراحی بازسازی رباط‌ها است.
اثر سندرم پاتلا (دررفتگی کشکک زانو) در قفل زانو
سندرم پاتلا یا دررفتگی یا ساییدگی کشکک زانو یکی از علل رایج قفل شدن زانو است که معمولاً در اثر جابه‌جایی یا خارج شدن کشکک زانو از موقعیت طبیعی خود رخ می‌دهد. کشکک زانو (پاتلا) قطعه‌ای استخوانی در جلوی زانو است که در مسیر خاصی بین استخوان‌های ران و ساق حرکت می‌کند. در صورت ضعف عضلات اطراف زانو یا ضربه شدید به کشکک، این استخوان ممکن است از جای خود خارج شده و باعث ایجاد قفل شدن زانو شود.
در این حالت، زانو نمی‌تواند به راحتی حرکت کند و فرد با درد، تورم و ناپایداری زانو مواجه می‌شود. درمان شامل استراحت، تقویت عضلات اطراف زانو از طریق فیزیوتراپی، و در موارد شدیدتر، جراحی برای بازگرداندن کشکک به موقعیت طبیعی و تثبیت آن است.
تاثیر تشکیل استخوان زائد (استئوفیت) و قفل زانو
تشکیل استخوان زائد یا استئوفیت یکی از عوامل مهم در بروز قفل شدن زانو است که بیشتر در افراد مسن و مبتلا به آرتروز مشاهده می‌شود. استئوفیت‌ها توده‌های استخوانی کوچکی هستند که در اطراف مفاصل به‌ویژه زانو به‌عنوان واکنش بدن به آسیب‌های مفصلی یا تخریب غضروف تشکیل می‌شوند. این استخوان‌های زائد می‌توانند در مسیر حرکت طبیعی مفصل قرار گیرند و باعث محدودیت حرکت یا قفل شدن زانو شوند.
استئوفیت‌ها با ایجاد اصطکاک و فشار اضافی در مفصل، درد، سفتی و التهاب را نیز به همراه دارند. درمان این حالت به شدت مشکل بستگی دارد و شامل داروهای ضدالتهابی، فیزیوتراپی و در موارد پیشرفته، جراحی برای برداشتن استخوان‌های زائد است.
تشکیل کیست بیکر و تاثیر آن در قفل شدن زانو
کیست بیکر، که به نام کیست پاپلیت نیز شناخته می‌شود، توده‌ای از مایع است که در ناحیه پشت زانو تشکیل می‌شود و معمولاً به دلیل تجمع مایعات در مفصل زانو یا التهاب آن ایجاد می‌شود. این کیست می‌تواند به‌عنوان یک نتیجه از مشکلاتی مانند آرتریت، آسیب منیسک یا سایر اختلالات مفصلی شکل بگیرد. کیست بیکر می‌تواند فشار و التهاب را در ناحیه زانو افزایش دهد و باعث قفل شدن زانو شود.
وقتی کیست بزرگ می‌شود، ممکن است به بافت‌های اطراف فشار وارد کند و دامنه حرکت زانو را محدود کند، که به نوبه خود موجب قفل شدن زانو و ایجاد درد می‌شود. درمان کیست
بیکر معمولاً شامل کنترل التهاب، استراحت، و در برخی موارد، تخلیه مایع کیست است. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان شرایط زمینه‌ای باشد که منجر به تشکیل کیست شده است.
تاثیر سندرم پلیکای زانو در قفل شدن زانو
سندرم پلیکای زانو یکی از اختلالات کمتر شناخته‌شده است که می‌تواند منجر به قفل شدن زانو شود. پلیکای زانو نوار نازکی از بافت است که در طول رشد در زانو باقی می‌ماند و معمولاً در افرادی که فعالیت‌های ورزشی شدید انجام می‌دهند یا زانوی خود را به‌طور مکرر خم و راست می‌کنند، دچار التهاب یا آسیب می‌شود.
این التهاب می‌تواند باعث سفتی و درد در ناحیه زانو شود و در برخی موارد، پلیکای ملتهب ممکن است در فضای مفصل گیر کند و منجر به قفل شدن زانو گردد. بیماران معمولاً با درد، تورم و احساس قفل شدن زانو در هنگام حرکت مواجه هستند.
درمان این سندرم معمولاً شامل استراحت، داروهای ضدالتهابی، و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو است. در موارد شدیدتر که علائم بهبود نمی‌یابند، ممکن است جراحی برای برداشتن بافت پلیکای ملتهب توصیه شود.
راه‌های موثر درمان قفل شدن زانو
- استراحت و کاهش فعالیت‌های فیزیکی: اولین قدم در درمان قفل شدن زانو، کاهش بار روی مفصل و استراحت کافی است. این کار به کاهش التهاب و بهبود وضعیت کمک می‌کند.
- استفاده از کمپرس سرد و گرم: قرار دادن کمپرس سرد در ناحیه آسیب‌دیده به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند. در مراحل بعدی، استفاده از کمپرس گرم نیز می‌تواند باعث بهبود جریان خون و کاهش سفتی مفصل شود.
- مصرف داروهای ضد التهابی: در مواردی که التهاب مفصل منجر به قفل شدن زانو شده است، مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می‌تواند به تسکین درد و التهاب کمک کند.
- فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی: انجام تمرینات تقویتی و کششی تحت نظر فیزیوتراپ به بهبود دامنه حرکت زانو و جلوگیری از قفل شدن مجدد آن کمک می‌کند. این تمرینات معمولاً شامل تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ است.
- تزریق کورتیکواستروئید: در موارد شدیدتر که التهاب مزمن مفصل باعث این اختلال عملکردی می‌شود، تزریق کورتیکواستروئید می‌تواند التهاب را کاهش داده و علائم را بهبود بخشد.
- جراحی (در موارد شدید): در صورتی که آسیب‌های منیسک یا رباط‌های زانو شدید باشند و با روش‌های غیرجراحی بهبود نیابند، پزشک ممکن است جراحی را به عنوان گزینه درمانی مطرح کند. جراحی آرتروسکوپی یکی از روش‌های معمول برای ترمیم منیسک یا برداشت استخوان‌های زائد است.
قفل شدن زانو می‌تواند ناشی از مشکلات مختلفی باشد که تشخیص دقیق علت آن نیازمند بررسی تخصصی است. در صورت تجربه این مشکل، مشاوره با پزشک متخصص ارتوپدی و شروع درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند.
بدون دیدگاه