استئوتومی زانو چیست روش های جراحی و مزایا

استئوتومی زانو (osteotomy) یک نوع جراحی ارتوپدی است که برای درمان آرتروز زانو انجام می‌شود استئوتومی در واقع به معنای بریدن استخوان است.. در این روش جراحی، پزشک استخوان زانو را به شکل خاصی برش می‌دهد تا بتواند زاویه و محل قرارگیری استخوان‌ها در زانو را اصلاح کند.

این جراحی معمولاً برای افرادی که به علت آرتروز زانو، درد و محدودیت حرکتی دارند و درمان‌های غیرجراحی مثل دارو درمانی یا فیزیوتراپی کمک کننده نبوده است، انجام می‌شود.

در طی این جراحی:

• 1. پزشک با ایجاد برش‌هایی در زانو به استخوان‌ها دسترسی پیدا می‌کند.
• 2. سپس به میزان مورد نیاز از استخوان را برش می‌دهد تا زاویه زانو اصلاح شود.
• 3. در پایان جراحی، استخوان‌ها را در موقعیت جدید قرار داده و محکم می‌کند.

بعد از این جراحی، بیمار باید دوره ریکاوری و فیزیوتراپی را طی کند تا بتواند به تدریج به فعالیت‌های روزانه خود بازگردد. این روش جراحی معمولاً برای افراد جوان تر که آرتروز زانو دارند و هنوز به مرحله نیاز به تعویض کامل مفصل زانو نرسیده‌اند، مناسب است.

انواع جراحی استئوتومی

انواع جراحی استئوتومی زانو عبارتند از:

1. استئوتومی فموراتیبیال (Femoral-Tibial Osteotomy):
– در این روش، استخوان‌های ران (فمور) و ساق (تیبیا) را به صورت کنترل شده قطع و تغییر جهت می‌دهند.
– هدف اصلی تغییر محور زانو و کاهش فشار بر بخش آسیب‌دیده مفصل است.
– این روش برای درمان آرتروز یا ناهنجاری‌های محوری زانو استفاده می‌شود.

2. استئوتومی تیبیال (Tibial Osteotomy):
– در این روش، تنها استخوان ساق پا (تیبیا) را قطع و تغییر جهت می‌دهند.
– این روش برای درمان آرتروز قسمت داخلی زانو یا ناهنجاری‌های محوری کاربرد دارد.

3. استئوتومی فموراتیبیال دوطرفه (Bi-Compartmental Femoral-Tibial Osteotomy):
– در این روش، هم استخوان ران و هم استخوان ساق را در دو قسمت داخلی و خارجی زانو قطع و تغییر جهت می‌دهند.
– این روش برای درمان آرتروز یا ناهنجاری‌های محوری در هر دو قسمت داخلی و خارجی زانو استفاده می‌شود.

4. استئوتومی دور حول مفصل (Joint Line Oblique Osteotomy):
– در این روش، استخوان‌های ران و ساق را به صورت مایل و نه عمودی قطع می‌کنند.
– این روش برای درمان آرتروز یا ناهنجاری‌های محوری زانو در افراد با بلندی استخوان‌های متفاوت استفاده می‌شود.

انتخاب نوع جراحی و محل استخوان‌های مورد قطع بستگی به وضعیت مفصل زانو، محور زانو و نوع ناهنجاری دارد که باید توسط جراح ارتوپد تعیین شود.

آشنایی با مراقبت های بعد از جراحی مفصل زانو  (راه کار های طلائی)

عوامل تاثیرگذار در انتخاب نوع جراحی استئوتومی

در انتخاب نوع جراحی استئوتومی زانو، عوامل مهم و تأثیرگذار به شرح زیر هستند:

1. وضعیت آرتروز در مفصل زانو:
– محل و شدت آرتروز در قسمت‌های مختلف مفصل زانو (داخلی، خارجی و پشتی) تعیین کننده نوع استئوتومی است.

2. محور زانو:
– ناهنجاری‌های محوری زانو مانند زانوی پرانتزی یا ضربدری تعیین کننده نوع استئوتومی است.

3. سن و فعالیت بیمار:
– در افراد جوان‌تر و فعال‌تر، استئوتومی انتخابی معمولاً محدودکننده‌تر و کمتر تهاجمی است.
– در افراد مسن‌تر یا کم‌تحرک‌تر، جراحی‌های گسترده‌تر مانند تعویض کامل مفصل زانو انتخابی‌تر است.

4. شدت درد و محدودیت حرکتی:
– درجه درد و محدودیت حرکتی بیمار در تعیین نوع و شدت جراحی مؤثر است.

5. سابقه جراحی‌های قبلی زانو:
– در صورت وجود جراحی‌های قبلی، نوع و محل استئوتومی باید با توجه به آن تعیین شود.

6. توانایی‌ها و تجربه جراح ارتوپد:
– تخصص و تجربه جراح نیز در انتخاب نوع و محل جراحی استئوتومی تعیین‌کننده است.

در مجموع، باید تمام عوامل مرتبط با بیمار و مفصل زانو به دقت بررسی شوند تا نوع جراحی استئوتومی مناسب‌ترین انتخاب برای هر بیمار باشد.

مزایای استئوتومی زانو چیست؟

استئوتومی زانو دارای مزایای متعددی است که آن را به عنوان یک روش درمانی مناسب برای آرتروز زانو مطرح می‌کند. برخی از این مزایا عبارتند از:

1. حفظ مفصل اصلی:
– در این روش، مفصل اصلی زانو حفظ می‌شود و تنها استخوان‌ها به شکل خاصی برش داده می‌شوند.
– این امر در مقایسه با تعویض کامل مفصل زانو، باعث حفظ بخش اصلی مفصل و عملکرد طبیعی تر آن می‌شود.

2. تاخیر در نیاز به تعویض مفصل کامل:
– استئوتومی می‌تواند زمان نیاز به تعویض کامل مفصل زانو را به تأخیر بیندازد.
– این امر مزیت مهمی است، به ویژه برای افراد جوان‌تر که می‌خواهند دوره تعویض مفصل را به تأخیر بیندازند.

3. بهبود درد و عملکرد:
– پس از استئوتومی، اکثر بیماران کاهش قابل توجهی در درد و بهبود عملکرد زانوی خود را تجربه می‌کنند.
– این امر باعث افزایش کیفیت زندگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه می‌شود.

4. عوارض کمتر:
– استئوتومی در مقایسه با تعویض کامل مفصل، عوارض جراحی و پس از آن کمتری دارد.
– این امر می‌تواند بهبود نتیجه جراحی و کاهش زمان بازگشت به فعالیت‌های روزانه را به دنبال داشته باشد.

بنابراین، استئوتومی زانو به عنوان یک جایگزین مناسب برای بیماران مبتلا به آرتروز زانوی متوسط تا شدید مطرح است که می‌تواند نتایج درمانی بهتری را به همراه داشته باشد.

عوارض احتمالی استئوتومی زانو چیست؟

استئوتومی زانو، مانند هر جراحی دیگر، ممکن است برخی عوارض احتمالی را به دنبال داشته باشد. برخی از مهم‌ترین عوارض احتمالی استئوتومی زانو عبارتند از:

1. عفونت:
– عفونت در محل جراحی یکی از عوارض شایع بعد از استئوتومی زانو است.
– این عفونت می‌تواند سطحی بوده یا در داخل مفصل زانو ایجاد شود که نیازمند درمان دارویی یا جراحی است.

2. عدم التیام استخوان:
– در برخی موارد، استخوان‌های برش داده شده ممکن است به درستی التیام نیابند.
– این امر منجر به ناپایداری مفصل و نیاز به جراحی تصحیحی می‌شود.

3. کاهش دامنه حرکتی:
– در برخی بیماران، استئوتومی می‌تواند منجر به کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو شود.
– این امر می‌تواند بر توانایی انجام فعالیت‌های روزمره تأثیر بگذارد.

4. پارگی رباط‌ها:
– در برخی موارد، جراحی استئوتومی ممکن است منجر به پارگی یا آسیب رباط‌های اطراف مفصل زانو شود.

5. آسیب به عصب و رگ‌های خونی:
– در حین جراحی، امکان آسیب به عصب‌ها و رگ‌های خونی اطراف زانو وجود دارد.
– این آسیب‌ها می‌توانند منجر به مشکلاتی مانند ضعف عضلانی و اختلال در جریان خون شوند.

6. ناپایداری مفصل:
– تغییر در وضعیت استخوان‌ها در اثر استئوتومی ممکن است باعث ناپایداری مفصل زانو شود.

این عوارض با توجه به شرایط بیمار و تجربه جراح متفاوت بوده و همواره خطر وقوع آن‌ها وجود دارد. بنابراین، بیماران باید در مورد این عوارض آگاه بوده و در صورت بروز آن‌ها، برای درمان به موقع اقدام کنند.

مدت زمان بهبودی بعد از جراحی استئوتومی زانو

مدت زمان بهبودی بعد از انجام استئوتومی زانو، به عوامل مختلفی بستگی دارد. به طور معمول، بهبودی کامل پس از این جراحی به حدود 6 ماه تا 1 سال زمان نیاز دارد. در ادامه، به برخی از عوامل مؤثر بر مدت بهبودی اشاره می‌کنم:

1. نوع استئوتومی:
– استئوتومی‌های کوچکتر و سادهتر معمولاً زمان بهبودی کمتری را به همراه دارند.
– استئوتومی‌های بزرگتر و پیچیده‌تر، نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی دارند.

2. سلامت عمومی بیمار:
– افراد سالم‌تر و جوانتر، معمولاً زمان بهبودی کوتاه‌تری دارند.
– بیماران مسن‌تر یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای، ممکن است زمان بهبودی طولانی‌تری داشته باشند.

3. فعالیت‌های فیزیکی پس از جراحی:
– انجام منظم تمرینات فیزیکی و توانبخشی، سرعت بهبودی را افزایش می‌دهد.
– عدم همکاری بیمار در تمرینات توانبخشی، زمان بهبودی را به تأخیر می‌اندازد.

4. عوارض احتمالی پس از جراحی:
– بروز عوارضی مانند عفونت یا عدم التیام استخوان، می‌تواند زمان بهبودی را افزایش دهد.

به طور کلی، اکثر بیماران پس از 3-6 ماه از جراحی، قادر به انجام اکثر فعالیت‌های روزمره خود هستند. اما بازگشت کامل به فعالیت‌های ورزشی و سنگین معمولاً تا 12 ماه پس از عمل طول می‌کشد.

تمرینات فیزیکی برای بهبودی بعد از استئوتومی زانو

بعد از عمل استئوتومی زانو، انجام تمرینات فیزیکی مناسب یکی از مهم‌ترین عوامل برای بهبودی سریع و بازگشت به فعالیت‌های عادی است. در ادامه به برخی از انواع تمرینات فیزیکی توصیه شده در این دوره اشاره می‌کنم:

1. تمرینات دامنه حرکتی (Range of Motion Exercises):
– شامل خم کردن و باز کردن مفصل زانو به مرور و با احتیاط
– این تمرینات به بازگرداندن دامنه حرکتی طبیعی زانو کمک می‌کنند.

2. تمرینات تقویت عضلانی:
– تقویت عضلات اطراف زانو مانند چهارسر ران و همسترینگ‌ها
– این تمرینات باعث افزایش ثبات و قدرت مفصل زانو می‌شوند.

3. تمرینات تعادلی و هماهنگی:
– شامل تمرینات انجام حرکات با تک پا، ایستادن روی یک پا و…
– این تمرینات به بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی کمک می‌کنند.

4. تمرینات ایزومتریک:
– تمرینات انقباض عضلانی بدون حرکت مفصل
– این تمرینات برای افزایش قدرت عضلات در ابتدای بهبودی مفید هستند.

5. پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری سبک:
– این تمرینات هوازی به افزایش خون‌رسانی و بهبود عملکرد زانو کمک می‌کنند.

توصیه می‌شود این تمرینات با نظارت فیزیوتراپ یا پزشک معالج انجام شوند تا پیشرفت بهبودی به طور مناسب پایش و مدیریت شود.

مراقبت های بعد از عمل استئوتومی زانو

بعد از انجام عمل استئوتومی زانو، مراقبت‌های مناسب برای بهبود و بازگشت به عملکرد طبیعی بسیار مهم است. برخی از مهم‌ترین مراقبت‌های بعد از عمل عبارتند از:

1. استراحت و کاهش وزن بر روی زانو:
– استفاده از بریس یا آتل برای حمایت و ثابت نگه داشتن زانو
– استفاده از عصا یا واکر برای کمک به راه رفتن و کاهش فشار بر زانو

2. مدیریت درد و التهاب:
– استفاده از کمپرس سرد برای کاهش التهاب
– مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن بر اساس تجویز پزشک

3. انجام فیزیوتراپی و تمرینات:
– انجام تمرینات دامنه حرکتی، تقویت عضلانی و تعادلی تحت نظر فیزیوتراپیست
– پیروی دقیق از برنامه تمرینی توصیه شده

4. مراقبت از زخم:
– شستشو و پانسمان زخم بر اساس دستورات پزشک
– مراقبت از بخیه‌ها و پیگیری روند بهبودی زخم

5. پیگیری منظم با پزشک:
– انجام معاینات و آزمایش‌های پیگیری به طور مرتب
– اجرای دستورات پزشک و فیزیوتراپیست به دقت

رعایت این مراقبت‌ها و همکاری نزدیک با تیم درمانی می‌تواند نقش مهمی در بهبود سریع‌تر و بازگشت به فعالیت‌های روزانه داشته باشد.

مشاوره و ویزیت : سایت نوبت دهی دکتر سلیمانپور